Kỳ vọng gia đình: Gánh nặng hay bệ phóng?

Những vấn đề mà gần đây chị chia sẻ như là áp lực hay là những cái so sánh của mình với bên ngoài thì em thấy là chị đều luôn phân tích cái sự việc đó có hai mặt của nó. Vậy thì hôm nay mình sẽ nói về sự kỳ vọng nha. Kiểu là nhắc đến kỳ vọng thì em nghĩ là điều đầu tiên mà mọi người nghĩ tới là kỳ vọng từ gia đình.

Em nghĩ là ai cũng sẽ gặp và em thấy thì nó cũng sẽ có hai mặt: mặt tích cực và tiêu cực. Tích cực là cái sự kỳ vọng của gia đình, em nghĩ nó sẽ là động lực để mình cố gắng và phát triển hết mình. Nhưng mà đôi khi thì nó cũng sẽ làm mình áp lực nhiều.

Chị nghĩ là giữa hai cái mặt này thì nó có ranh giới không? Kiểu khi nào, lúc nào thì mình sẽ cho nó là động lực, còn khi nào thì nó lại biến thành áp lực của mình? 

Một vấn đề chị chia sẻ có hai mặt là bởi vì chị mới nghĩ được hai mặt thôi. Chứ còn dưới nhiều góc nhìn khác nhau, một vấn đề thì sẽ có rất là nhiều mặt. Nếu mình chỉ biết có hai mặt thôi, thì sẽ dễ bối rối và vướng vào tư duy được mất, mâu thuẫn. 

Ở đây theo chị nguyên nhân chính gây ra áp lực thường là xung đột kì vọng. Bao gồm cả những xung đột trong chính nội tâm của mình. 

Đối với câu hỏi của em thì mình nên có ranh giới. Và ranh giới đó nên được bảo hộ một cách linh hoạt. Khi mà kỳ vọng của mình khớp với kỳ vọng của gia đình, xã hội thì không có vấn đề gì cả.  Mình đâu có gì phải phân định động lực hay áp lực?

Nhưng khi mình muốn A, người khác muốn A+. Và quan trọng ở chỗ khi mình biết họ muốn có A+, thì vô thức mình cũng muốn đáp ứng cái A+ đó một phần hoặc toàn bộ. Lúc đó mình tự đẩy mình vào các lựa chọn. Trong đó, cốt lõi của những lựa chọn là thay đổi hay không, thay đổi tới mức nào? … nên cảm xúc thường là không thoải mái cho lắm. 

Nếu mình đủ rõ ràng, thì cái muốn của mình, và kì vọng của bố mẹ thực tế là 2 phạm vi khác biệt hoàn toàn. Do mình kéo nó về mình thôi. Mình nghĩ đó là trách nhiệm, là báo hiếu. 

Cá nhân chị thì chị trưởng thành nhờ những kỳ vọng của bố mẹ. Hồi bé thì chị cũng chẳng biết mình muốn gì, hay nên trở thành người như nào. Lúc ấy chỉ tin bố mẹ thôi. Bảo nên làm như nào, thì mình gắng hết sức để làm như ấy. Từ việc học hành, lối sống, cách giao tiếp,… lần 1, lần 2, … rồi nhiều lần khác mình hái được trái ngọt, thì mình tự nhiên có niềm tin. Một phần ở thế hệ của chị, không có quá nhiều lựa chọn. Và không gian tự do lựa chọn ở tuổi nhỏ gần như rất ít. Tính tuân thủ và kỉ luật cũng được đề cao nên mình dễ chấp nhận sự định hướng từ bố mẹ. 

Thời điểm khó khăn nhất trong việc xử lí kì vọng của bố mẹ là khi chị còn sinh viên. Lúc đó thông qua học tập và tiếp xúc xã hội, cái muốn trong mình ngày một rõ ràng và có nhiều thứ khác với kì vọng của bố mẹ. Lúc đó vì đã được học cách kỉ luật mình, và tự chịu trách nhiệm cho lựa chọn của mình. Nên nếu sẵn sàng trả cái giá cho kết quả xấu nhất, thì chị vẫn chọn cái mình muốn. Và bố mẹ sau nhiều lần thấy mình làm được, cũng sẽ có niềm tin ở mình một phần, và cho mình thời gian. 

Một vài người có suy nghĩ họ bị cướp mất ước mơ từ gia đình. Có thể nó đúng, và cũng có thể nó chưa đúng lắm. Chị có câu hỏi khác là: “Vậy tại sao mình lại để bị cướp? Ước mơ của mình nếu dễ dàng bị cướp đi vậy, thì có thể nó chưa hẳn là ước mơ? Hoặc là mình chỉ ước mơ thôi mà chưa làm được nhiều cho ước mơ đó?”. Khi mình quay về mình như vậy, tự nhiên thấy nó rộng hơn, sáng hơn. Và truyền thông trong gia đình, cũng được dễ dàng hơn. 

Lê Ngọc

“Khám phá nội tâm và phát triển nội lực đôi khi chỉ đơn giản là được dừng lại và quan sát nó thật tỉ mỉ, thấu suốt.”